Hồ Quý Ly - chỉ một câu đối lấy được công chúa
Khám phá câu chuyện Hồ Quý Ly và Công chúa Huy Ninh qua câu đối Nhất Chi Mai,hé lộ mối tình uẩn khúc vô cùng hấp dẫn giữa biến động lịch sử cuối Trần đầu Hồ
Có một nhân vật đã "cưới được công chúa" không phải bằng bạc vàng châu báu, cũng không phải bằng võ công cái thế, mà chỉ bằng “một lần học vẹt”. Người đó không ai khác, chính là Hồ Quý Ly - vị quan và vị vua đầy tham vọng đã từng nắm giữ vận mệnh cả một quốc gia.
Thời trẻ, Hồ Quý Ly chẳng qua chỉ là một thanh niên theo cha đi buôn đường biển. Một ngày nọ, thuyền buôn của hai người ghé vào bờ. Trong khi những người khác tấp nập với công việc bốc dỡ hàng hóa, chàng trai trẻ Quý Ly lại bị thu hút bởi một dòng chữ nguệch ngoạc trên cát: "Quảng Hàn cung lý nhất chi mai" (Trong cung Quảng Hàn có một cành mai). Nghe thì thơ mộng đấy, nhưng với Quý Ly lúc ấy, chẳng qua cũng chỉ là một câu thơ lọt tai, nhẩm thuộc lòng rồi quên đi như gió cuốn cát trôi. Ai ngờ, cái sự “bâng quơ” ấy lại là sợi tơ mà trời sắp buộc chặt đời ông với một nàng công chúa.
Hồ Quý Ly - chỉ một câu đối lấy được công chúa
Năm tháng trôi qua, Hồ Quý Ly dần thăng tiến trong quan trường. Đó là thời điểm nhà Trần đang trị vì đất nước, và Quý Ly đã trở thành một quan chức được vua Trần Nghệ Tông để mắt. Một ngày đẹp trời, khi theo hầu nhà vua đi dạo, đoàn người dừng chân tại điện Thanh Thử để tránh cái nắng gay gắt của mùa hè.
Trước mắt vua là cả một rừng quế xanh tốt, hương thơm ngào ngạt. Hứng chí, nhà vua buột miệng ra một câu đối: "Thanh Thử điện tiền thiên thụ quế" (Trước điện Thanh Thử có ngàn cây quế).
Các quan đi theo bỗng chốc “hóa đá”. Không ai dám lên tiếng đối lại, hoặc có thể là chẳng ai nghĩ ra được ứng đối thế nào hay ứng phó ra sao. Trong khoảnh khắc im lặng như tờ đó, Hồ Quý Ly như được thần linh nhập vào, bất chợt nhớ lại câu thơ trên bãi biển năm xưa: "Quảng Hàn cung lý nhất chi mai" (Trong cung Quảng Hàn có một cành mai).
Hai câu ghép lại, như nước với lửa, như âm với dương, đối nhau theo một cách hoàn hảo:
· Thanh Thử (mát mẻ) - Quảng Hàn (lạnh rộng)
· Điện tiền (trước điện) - Cung lý (trong cung)
· Thiên thụ (ngàn cây) - Nhất chi (một cành)
· Quế (cây quế) - Mai (hoa mai)
Các vị quan đều trầm trồ thán phục, còn vua Trần Nghệ Tông thì như sét đánh ngang tai. Không chỉ vì câu đối xuất sắc, mà còn là vì một điều không tưởng: Quý Ly dường như biết về bí mật hoàng gia.
Nhà vua có một người em gái góa chồng là công chúa Huy Ninh, thường được gọi là Nhất Chi Mai, đang sống ẩn dật trong cung Quảng Hàn - một tòa lầu do chính vua đặt tên. Chuyện này vốn kín như bưng, Quý Ly chỉ là viên chức bình thường làm sao biết được?
"Khanh làm sao biết được chuyện này?" Vua nghiêm giọng hỏi, nghi ngờ rằng có kẻ do thám trong cung.
Hồ Quý Ly liền quỳ xuống, thành thật kể lại câu chuyện về dòng chữ trên bãi biển. Nhà vua nghe xong, buông một tiếng thở dài như trút được gánh nặng. "Đúng là duyên trời định,". Rồi với một quyết định bất ngờ đến như trời giáng, vua Trần Nghệ Tông đã gả em gái mình - công chúa Huy Ninh - cho Hồ Quý Ly.
Một câu đối, một duyên tình, cũng là cơ hội ngàn năm có một. Từ đó, sự nghiệp của Hồ Quý Ly lên như diều gặp gió, phá vỡ mọi rào cản, kể cả quy định nghiêm ngặt từ thời Trần Thủ Độ rằng người trong hoàng tộc nhà Trần không được lấy người họ khác.
Tuy chuyện về công chúa Huy Ninh và vế đối Nhất Chí Mai vẫn còn là một tranh cãi liên quan đến tính xác thực, nhưng nếu đúng là vậy, thì số phận thật biết trêu ngươi. Vì câu thơ tưởng chừng vô nghĩa ấy lại trở thành lá bài tẩy đưa một người lên đến đỉnh cao quyền lực, như thể ông trời đã cài sẵn một "phím tắt" cho Quý Ly trên con đường quan lộ của mình
Có một giai thoại khác tiếp diễn như sau:
Ban đầu, công chúa Huy Ninh không mấy thiết tha với cuộc hôn nhân này. Nàng vẫn đang để tang cho người chồng trước là Trần Nhân Vinh - người vừa bị Dương Nhật Lễ sát hại. Khi biết tin phải kết hôn với một kẻ "vô danh tiểu tốt" nay bỗng trở thành phò mã chỉ nhờ một câu đối, công chúa đã khóc suốt ba ngày ba đêm.
"Trên đời này có bao nhiêu nhà thơ, không lẽ tất thảy đều làm phò mã cả sao?" - Công chúa than thở với các cung nữ.
Ngày đầu tiên gặp mặt, công chúa đã chuẩn bị một cuộc thử thách cho vị hôn phu tương lai. Nàng cho đặt sẵn bảy chiếc ghế trong phòng tiếp khách: một chiếc cao nhất dành cho công chúa, ba chiếc thấp hơn một chút, và ba chiếc thấp nhất. Trong tâm trí công chúa, nếu Hồ Quý Ly thật sự có tài, hẳn sẽ biết chọn vị trí phù hợp cho mình.
Quý Ly bước vào, thấy cách sắp xếp lạ thường, liền mỉm cười. Ông không chọn ngồi vào bất kỳ chiếc ghế nào, mà đứng bên cạnh chiếc ghế cao nhất, nhẹ nhàng thưa:
"Muôn tâu công chúa, thần chỉ là người may mắn được trời phù hộ. Ghế nào cũng là ân sủng, nhưng đứng hầu bên cạnh người mới là bổn phận của thần."
Câu nói khiêm nhường nhưng đầy ẩn ý ấy đã khiến công chúa ngạc nhiên. Không ngồi, không chọn, nhưng lại nhìn được vị trí tinh tế nhất mà cũng khiêm nhường nhất. Từ đó, nàng bắt đầu nhìn vị hôn phu bằng con mắt khác.
Những buổi gặp gỡ tiếp theo càng khiến công chúa thêm phần bối rối. Quý Ly không như những kẻ quyền quý kia, chỉ biết khoe khoang và ba hoa. Ông thường mang đến những cuốn sách viết bằng chữ Nôm, những bài thơ dân gian mà ông sưu tầm được. Đặc biệt, ông còn dịch nhiều áng thơ Đường ra chữ Nôm, khiến công chúa - một người vốn chỉ quen với Hán học - phải thừa nhận vẻ đẹp của ngôn ngữ bản địa.
"Nếu chữ Nôm được coi trọng như chữ Hán, thì văn hóa nước ta sẽ không còn là cái bóng của phương Bắc nữa," Quý Ly nói với một niềm tin mãnh liệt.
Khi Quý Ly đang say sưa trình bày kế hoạch cải cách giáo dục, muốn giảm bớt lối học từ chương, tăng cường thực tiễn, chú trọng chữ Nôm, công chúa đã buột miệng nói rằng:
"Nếu chàng không phải là phò mã, hẳn đã là một thầy đồ làng dạy trẻ con học chữ!"
Quý Ly không giận, chỉ nhẹ nhàng đáp: "Nếu dạy được trẻ con biết chữ, ấy cũng là phúc lớn của đời người. Nhưng nếu được phép, thần muốn dạy cả đất nước biết đọc, biết viết bằng chữ của chính nước mình."
Câu nói đó đã chạm đến trái tim công chúa. Nàng bắt đầu hiểu rằng, người đàn ông này không chỉ có tài ứng đối, mà còn có tầm nhìn xa rộng, xứng đáng là đại trượng phu gửi gắm đời mình.
Đến lúc này đây, Huy Ninh công chúa mới chấp nhận cuộc hôn nhân ấy. Trong đêm tân hôn, khi các cung nữ đã lui ra, chỉ còn hai người trong phòng được trang hoàng lộng lẫy, Hồ Quý Ly đã quỳ xuống trước mặt công chúa và nói:
"Thần biết công chúa vẫn còn buồn về phu quân cũ vừa mất không lâu. Vì vậy đêm nay, thần chỉ xin được ngồi đây, kể cho công chúa nghe về những giấc mơ mà thần muốn thực hiện cho đất nước này."
Và thế là, đêm tân hôn của vị quan tham vọng và nàng công chúa kiêu kỳ đã trôi qua trong những câu chuyện về cải cách ruộng đất, cắt giảm sưu thuế, tôn vinh chữ Nôm và về một quốc gia không những phục hồi phát triển mà còn đậm đà bản sắc.
Công chúa Huy Ninh vốn quen với sự xa hoa và những kẻ quyền quý nịnh hót trong cung, lần đầu tiên gặp được một người dám mơ những giấc mơ lớn, và quan trọng hơn, dám hành động để chuyển hóa thành hiện thực những khát vọng đó.
Tình yêu sau đó như một hạt mầm, đã nảy nở trong lòng công chúa. Người đã thật sự cảm động trước tấm lòng tha thiết của con người này, không phải chỉ vì đó là người nàng được chỉ định phải lấy làm chồng.
Về sau, với sự hậu thuẫn của hoàng gia và tài năng bản thân, Hồ Quý Ly nhanh chóng thăng tiến trong quan trường. Từ một phò mã, ông trở thành người nắm giữ thực quyền trong triều, lên đến mức độ quyền khuynh thiên hạ. Và rồi, bằng những bước đi vô cùng toan tính, ông đã cướp ngôi nhà Trần, lập ra triều đại nhà Hồ, đổi tên nước thành Đại Ngu.
Khi đã lên ngôi, ông bắt tay ngay vào một loạt cải cách trên các phương diện như giáo dục, quân sự, thuế khóa...thậm chí là người mở đầu cho việc chuyển tiền đồng thành tiền giấy. Tất cả những điều đó, như những hoài bão mà ông đã chia sẻ cùng công chúa, đều đã được thi hành. Chính sách nào thành công, điều khoản nào thất bại cũng đã được sử sách ghi nhận.
Dù lịch sử sau này phê phán việc cướp ngôi của Hồ Quý Ly, song không thể phủ nhận những cải cách tiến bộ mà ông đã thực hiện trong thời gian ngắn ngủi cầm quyền. Đặc biệt là việc coi trọng chữ Nôm, phát triển nền văn hóa dân tộc, tạo tiền đề cho sự phát triển rực rỡ của nền văn học dân tộc sau này.
Trong bối cảnh đế quốc nhà Minh đang mạnh lên ở phương Bắc và có ý đồ xâm lược, Hồ Quý Ly và con trai Hồ Hán Thương đã chuẩn bị chống giặc ngoại xâm. Một cuộc họp bàn về việc nên đánh hay hòa với quân Minh đã được diễn ra. Trong bối cảnh có khá nhiều người muốn tạm hòa hoãn, con trai cả của Quý Ly là Hồ Nguyên Trừng đã phát biểu một câu nói đầy ý nghĩa: "Thần không sợ đánh, chỉ sợ lòng dân không theo thôi!"
Nghe vậy, Hồ Quý Ly đã vô cùng hài lòng, ban thưởng cho trưởng tử một hộp trầu bằng vàng - món quà quý giá thể hiện sự tôn trọng và ngợi khen. Có lẽ chăng, sức mạnh tạo nên kỳ tích, nhưng chỉ có lòng dân mới tạo nên lịch sử.
Ngay cả sử quan đời Lê sơ như Ngô Sĩ Liên, dù không đề cao nhà Hồ, cũng phải thừa nhận: "Mệnh trời là ở lòng dân. Câu nói của Trừng hiểu được điều cốt yếu đó. Không thể vì cớ là họ Hồ mà bỏ câu nói của Trừng."
Chiếc hộp trầu bằng vàng mà Hồ Quý Ly ban tặng cho con trai, Tả Tướng quốc Hồ Nguyên Trừng, không chỉ là phần thưởng cho một câu nói chí lý, mà còn là minh chứng cho giá trị sâu xa của văn hóa trầu cau trong đời sống người Việt. Từ cung đình lộng lẫy đến chốn dân dã mộc mạc, từ lễ hội rộn ràng đến những phút giây thường nhật, miếng trầu bé nhỏ đã vượt lên khỏi hình hài vật chất để trở thành biểu tượng của lễ nghĩa, sự gắn kết và cái tình của cố nhân.
Người xưa trân quý trầu cau chẳng chỉ bởi hương vị nồng ấm, mà còn vì cái công dụng mộc mạc mà diệu kỳ: giữ răng miệng sạch sẽ, hơi thở thơm tho, khiến lòng người thêm phần thư thái. Như câu ca dao xưa từng ngân nga: “Miếng trầu là đầu câu chuyện,” đó chính là duyên cớ mở ra bao lời chào thân tình, bao mối lương duyên tốt đẹp.
Vậy nên, việc Hồ Quý Ly chọn hộp trầu làm bằng vàng để ban thưởng chẳng phải là điều ngẫu nhiên. Chiếc hộp vàng lộng lẫy chỉ là lớp vỏ, là cách để tôn lên cái hồn cốt bên trong – những lá trầu xanh mướt, têm cùng cau tươi, mang theo tinh thần và tâm tình của cả một thời đại. Vàng tuy quý, nhưng lá trầu trong hộp ấy mới thực sự là báu vật văn hóa vô giá.
Ngày nay, dù thói quen ăn trầu đã dần phai nhạt giữa nhịp sống hiện đại, nhưng tinh hoa ấy vẫn được lưu truyền qua những sáng tạo mới mẻ như nước súc miệng Vườn Trầu Vietherb. Tuy rằng mới đầu dùng sẽ có vị cay tê nhẹ nên cần pha loãng với nước, nhưng một khi dùng quen rồi sẽ thấy rất sạch và thơm. Với sự kết hợp giữa nét dịu dàng của thiên nhiên và sự hiện đại của công nghệ, nước súc miệng vườn trầu Vietherb không chỉ làm sạch răng miệng mà còn khơi gợi lại hương vị truyền thống – an lành và thanh tao, như một lời tâm tình với thế hệ sau rằng: cái quý của cha ông ta không bao giờ mất, chỉ là hóa thân theo dòng chảy của thời gian mà thôi.
Nguồn tham khảo: Hồ Quý Ly và câu thơ lấy công chúa
Khuyến cáo: mọi người nên tìm hiểu kỹ thêm về sản phẩm trước khi đặt mua nhé. Bên mình đã cố gắng chọn lọc các sản phẩm chất lượng nhưng cũng không thể đảm bảo được hết và cũng tùy thuộc nhà sản xuất nữa, mong mọi người thông cảm. Nếu chưa tin tưởng thì cũng đừng quyết định mua quá sớm nhé!
Comments
Nơi Trang cập nhật các thông tin giải trí thú vị hài hước về kinh tế xanh, các giải pháp vì môi trường và sự phát triển bền vững ở Việt Nam và trên khắp thế giới
truyện về môi trường
NATURE LOVE TRANG
"Chúng tôi cung cấp sản phẩm thiên nhiên chất lượng và cam kết vì môi trường trên hết."
© 2024. All rights reserved.
